[ad_1]
Nootropics zijn stoffen die claimen de cognitieve functie en hersenprestaties te verbeteren. Ze worden ook wel smart drugs, geheugenverbeterende stoffen of cognitieve versterkers genoemd.
Het kan zowel gaan om bepaalde soorten voorgeschreven medicijnen als om stoffen zonder recept. Productenten van nootropics beweren het mentale functioneren te verbeteren, waaronder denken, geheugen, stemming, aandacht, creativiteit en motivatie.
Stimulerende medicijnen voor aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD) en medicijnen om de symptomen van Alzheimer te behandelen worden bijvoorbeeld beschouwd als nootropica.
Deze medicijnen worden soms echter ook door gezonde volwassenen gebruikt om het mentale functioneren te verbeteren, wat veel controversiëler is.
Hoe zijn nootropics ontstaan?
De term nootropics is bedacht door C. G. Giurgea, een chemicus en psycholoog die ook Piracetam ontwikkelde, een van de eerste cognitieverhogende medicijnen. Het woord zelf komt van de Griekse woorden ‘nous’ voor geest en ‘trepien’ voor buigen.
Nootropica hebben de afgelopen jaren meer interesse opgewekt en hebben beroemde fans en steunbetuigingen van beroemdheden gekregen, waaronder drummer Travis Barker.
Hoewel de populariteit van deze zogenaamde smart drugs is toegenomen, is niet iedereen het erover eens dat deze middelen hun claims waarmaken.
Welke soorten nootropics zijn er?
Nootropica kunnen zowel synthetische als niet-synthetische stoffen zijn die op recept of zonder recept verkrijgbaar zijn. Er zijn drie hoofdtypen nootropica: medicijnen op recept, synthetische verbindingen en voedingssupplementen.
Nootropica op recept
Nootropica op recept zijn medicijnen die medische of geestelijke aandoeningen behandelen, zoals ADHD en dementie. Enkele verschillende soorten nootropica op recept zijn:
- Adderall: Een amfetamine die wordt voorgeschreven om mensen te helpen de symptomen van ADHD onder controle te houden.
- Memantine: Een medicijn dat wordt voorgeschreven om de symptomen van de ziekte van Alzheimer te verminderen door NMDA-receptoren te blokkeren2
- Provigil (modafinil): Een stimulerend middel dat wordt voorgeschreven om aandoeningen zoals narcolepsie, slaapapneu en slaapstoornissen door ploegendienst te behandelen
- Ritalin (methylfenidaat): Een stimulerend medicijn dat wordt voorgeschreven aan mensen met ADHD.
Dergelijke medicijnen kunnen helpen bij de behandeling of het beheer van de aandoeningen waarvoor ze zijn voorgeschreven, maar in sommige gevallen worden ze “off-label” voorgeschreven voor cognitieve doeleinden.
Synthetische verbindingen
Synthetische nootropica omvatten racetams, een klasse geneesmiddelen met een vergelijkbare chemische structuur. Enkele verschillende soorten racetams die vaak worden gebruikt zijn:
- Aniracetam
- Oxiracetam
- Fenylpiracetam
- Piracetam
- Pramiracetam
Hoewel racetamverbindingen op verschillende manieren kunnen werken, wordt aangenomen dat ze de werking van bepaalde neurotransmitters moduleren, waaronder acetylcholine en glutamaat.
Voedingssupplementen en andere bronnen
Bepaalde supplementen worden ook vaak gebruikt vanwege hun nootropische effecten. Natuurlijke stoffen uit voeding, dranken en andere bronnen zijn ook nootropica. Enkele verschillende soorten nootropica waar je geen recept voor nodig hebt:
- Cafeïne: Cafeïne is de meest geconsumeerde psychoactieve stof ter wereld. Hoewel veel mensen het zich misschien niet realiseren, is cafeïne ook een nootropicum dat de aandacht en alertheid kan verhogen.
- Creatine: Dit aminozuur heeft aan populariteit gewonnen vanwege zijn potentiële effecten op het geheugen en het redeneervermogen.
- Ginkgo biloba: Dit kruidensupplement is afkomstig van de bladeren van bomen uit China, Korea en Japan. Het heeft aan populariteit gewonnen vanwege de potentiële effecten op de hersenen, waaronder het verbeteren van de cognitie, het bestrijden van hersenmist en het verbeteren van symptomen van dementie.
- L-theanine: Dit aminozuur kan worden gevonden in voedingssupplementen en groene of zwarte thee en verhoogt de alertheid en cognitieve prestaties.
- Omega-3: Dit zijn meervoudig onverzadigde vetten die voorkomen in visolie supplementen en vette vis zoals zalm, sardines en kabeljauw.
- Panax ginseng: Deze Chinese en Siberische struik wordt al heel lang voor medicinale doeleinden gebruikt en zou de gezondheid van de hersenen verbeteren en het risico op bepaalde hersenziekten, waaronder Alzheimer en Parkinson, verminderen.
- Rhodiola: Deze plant, oorspronkelijk afkomstig uit delen van Europa en Azië, wordt al heel lang gebruikt als kruidenbehandeling tegen vermoeidheid, stress en angst. Als nootropicum wordt het ook gebruikt om het geheugen, het leervermogen en de hersenfunctie te helpen verbeteren.
Waarvoor worden nootropics gebruikt?
Deze verschillende soorten nootropica worden vaak voor verschillende doeleinden gebruikt. Enkele mogelijke toepassingen van deze stoffen zijn:
Verhoogde creativiteit
Sommige nootropica worden ingenomen om de creativiteit te helpen verbeteren. Van L-theanine is bijvoorbeeld aangetoond dat het de alfagolven in de hersenen verhoogt. Een grotere activiteit van alfagolven wordt in verband gebracht met een verhoogde creativiteit.
Uit onderzoek is gebleken dat L-theanine het meest effectief is in combinatie met cafeïne.7 Nootropische supplementen combineren deze twee producten vaak, maar je kunt ze ook op natuurlijke wijze samen innemen door zwarte of groene thee te drinken.
Beter geheugen en leren
Nootropica worden ook vaak gebruikt om het geheugen en het leren te ondersteunen. Onderzoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat piracetam, het eerste nootropicum dat ooit werd ontwikkeld, kan leiden tot verbeteringen in het werkgeheugen.
Onderzoek heeft ook aangetoond dat het aminozuur creatine het kortetermijngeheugen positief kan beïnvloeden.
Van het voorgeschreven medicijn Provigil (modafinil) is ook aangetoond dat het het geheugen en het leervermogen verbetert.
Dergelijke voordelen kunnen nuttig zijn bij de behandeling van aandoeningen die leiden tot beperkingen op deze gebieden, maar het medicijn wordt soms ook off-label voorgeschreven om de cognitie bij gezonde volwassenen te verbeteren.
Verbeterde aandacht en concentratie
Nootropica worden ook vaak gebruikt om mensen te helpen beter op te letten en zich te concentreren. Stimulerende middelen die vaak worden voorgeschreven om de kenmerken van ADHD te helpen beheersen, zoals Adderall en Ritalin, worden vaak voor dit doel gebruikt.
Misbruik van voorgeschreven Nootropica
Uit een onderzoek uit 2020 bleek dat 28,1% van de studenten minstens één keer stimulerende middelen had misbruikt om hun concentratie en geheugen te verbeteren. Deze medicijnen worden vaak verkregen van iemand met een legitiem recept of door ze zonder recept te kopen bij online apotheken.
Effect van Nootropics
Er is enig onderzoek dat erop wijst dat bepaalde stoffen die als nootropica worden gebruikt verschillende soorten gunstige effecten kunnen hebben. Het is belangrijk om te weten dat deze stoffen op verschillende manieren werken en verschillende effecten hebben, dus of ze wel of niet werken hangt vaak af van wat de stof is en wat de bedoeling is.
Sommige dierproeven hebben aangetoond dat piracetam neuroprotectieve effecten kan hebben. Er is echter meer onderzoek nodig. Uit een ander onderzoek bleek dat er niet genoeg bewijs was om het gebruik van deze nootropische stof als behandeling voor cognitieve stoornissen of dementie te ondersteunen.
Andere onderzoeken hebben aangetoond dat Panax ginseng en Rhodiola de hersenen kunnen helpen beschermen tegen neurodegeneratieve aandoeningen.
Provigil (modafinil) kan helpen het geheugen te verbeteren, vermoeidheid te verminderen en de executieve functies te verbeteren. Daarom wordt het soms gebruikt als een werkverbeterend medicijn om mensen te helpen focussen en meer gedaan te krijgen. Het is echter alleen op recept verkrijgbaar, het gebruik als cognitieve verbeteraar wordt als off-label beschouwd en het lijkt effectiever voor mensen met slaaptekort.
Hoewel sommige stoffen gunstig zijn voor mensen met bepaalde aandoeningen, is het onderzoek minder duidelijk over het effect van nootropica op gezonde volwassenen. Individuele ingrediënten kunnen ook specifieke effecten hebben, maar er is weinig onderzoek gedaan naar hoe deze stoffen cognitie en mentaal functioneren beïnvloeden als ze gecombineerd worden.
Wat moet je nog meer weten van nootropica?
Als je besluit dat je nootropica wilt proberen om de cognitieve functie of de gezondheid van je hersenen te verbeteren, zijn er een aantal belangrijke dingen waar je eerst rekening mee moet houden.
Zo kunnen sommige nootropics een wisselwerking hebben met deze andere stoffen, dus dit eerst bespreken kan het risico op ongewenste of zelfs gevaarlijke bijwerkingen minimaliseren.
Wees voorzichtig als je een psychische aandoening hebt. Nootropics kunnen een ander effect op je hebben als je een psychische aandoening hebt. Je kunt bijvoorbeeld merken dat sommige van deze stoffen je symptomen verergeren.
Volg ook altijd de aanwijzingen van de fabrikant. Neem dus alleen de dosis die wordt aanbevolen of die de fabrikant op de verpakking van het product aangeeft. Meer gebruiken dan de aanbevolen hoeveelheid kan leiden tot ongewenste bijwerkingen.
Het is ook essentieel om je verwachtingen realistisch te houden. Misschien merk je cognitieve voordelen, maar het kan ook zijn dat nootropics hun beloften niet waarmaken. Gelukkig zijn er andere manieren om je hersenen gezond te houden en je geheugen en mentale vaardigheden te beschermen.
Regelmatig bewegen, sociale contacten onderhouden en gezond eten zijn belangrijke manieren om de gezondheid van je hersenen te beschermen.
Nootropics bijwerkingen
Nootropics kunnen een aantal voordelen hebben, maar er zijn ook zeker enkele nootropics bijwerkingen bekend. Sommige onderzoeken wijzen uit dat het gebruik van nootropics op recept onder gezonde volwassenen voor niet-medische doeleinden in verband werd gebracht met verhoogd risicovol, impulsief gedrag.
Het is duidelijk dat er veel meer onderzoek nodig is om de potentiële voordelen én bijwerkingen van nootropica beter te begrijpen. Zo is het belangrijk om te weten dat de langetermijneffecten van veel nootropica niet goed worden begrepen. Kortom, er is meer onderzoek nodig om te bepalen hoe deze stoffen de hersenen beïnvloeden.
